„Odporność psychiczna to cecha osobowości, która w dużym stopniu determinuje, na ile skutecznie radzimy sobie z sytuacjami trudnymi: wyzwaniami, stresorami, presją i zmianami” – Peter Clough i Doug Strycharczyk.
Odporność psychiczna jest wysoko skorelowana z efektywnością działań, satysfakcją z życia i z pracy, realistycznym postrzeganiem siebie, panowaniem nad lękiem, optymizmem, czy wytrzymałością fizyczną. Przekłada się na zwinność i zdolność przechodzenia przez zmiany, adaptacji do nowych okoliczności. Wpływa na nasz dobrostan, zdrowie psychiczne i poczucie szczęścia. W pracy osoby odporne poznamy po ich wytrwałości w dążeniu do celu, ambicji, wywiązywaniu się z zobowiązań, dobrych relacjach, stabilności emocjonalnej. To osoby odporne na stres w pracy, lubiące działanie i utrzymujące wysoką motywację nawet w trudnych do rozwiązania sytuacjach. Odporność rozumiemy nie tylko jako bierne radzenie sobie ze stresem – zdolność do przetrwania trudnych sytuacji, ale również aktywnie – jako napęd do działania, mimo presji i trudności.
Na podstawie naukowej analizy i wieloletnich badań Doug Stycharczyk i prof. Peter Clough wyodrębnili 4 główne czynniki odporności psychicznej, składające się na Model 4C. Czynniki te determinują indywidualną odporność psychiczną. Te elementy to:
Kontrola (Control) – rozumiana jest jako zakres, w którym osoba czuje, że kieruje swoim życiem. Jest to w pewnym sensie nasze poczucie sprawczości działania i wpływu na własne życie. Niektóre osoby wierzą, że mogą wywrzeć znaczący wpływ na swoje otoczenie. Inne są przekonane, że większość zdarzeń, których są częścią, odbywa się poza ich osobistą kontrolą oraz że nie są w stanie wywrzeć jakiegokolwiek wpływu zarówno na samych siebie, jak i na innych. W przypadku kontroli mówimy o jej dwóch wymiarach: kontroli emocji oraz kontroli nad życiem.
Zaangażowanie (Commitment) – jest rozumiane jako umiejętność angażowania się w zadania oraz wytrwałość i konsekwencja w realizacji celów. Poszczególne osoby różnią się między sobą umiejętnością koncentrowania się na celach lub realizowanych zadaniach. Niektórzy łatwo się rozpraszają, szybciej się nudzą lub dekoncentrują, podczas gdy inni są w stanie wytrwać w zamierzeniach, nie zniechęcają się, realizują cele i konsekwentnie doprowadzają każde zadanie do końca.
Wyzwanie (Challenge) – ludzie w różny sposób podchodzą do wyzwań. Niektórzy uważają wyzwania za szanse, okazje do rozwoju, uczenia się. Natomiast inni widzą w wyzwaniach zagrożenia, wyzwanie budzi w nich lęk.Ten czynnik pokazuje, w jakim stopniu dana osoba skłonna jest postrzegać wyzwanie jako szansę. Osoby osiągające wysokie wyniki na tej skali mają tendencje do aktywnego wyszukiwania sytuacji umożliwiających samodzielny rozwój, podczas gdy osoby notujące niskie wyniki będą unikać takich sytuacji ze strachu przed porażką lub niechęci do wysiłku.
Pewność siebie (Confidence) – osoby o wysokiej pewności są pewne swoich kompetencji i umiejętności, chętnie biorą na siebie odpowiedzialność, mają wysokie poczucie własnej wartości. Osoby o niskiej pewności siebie są niepewne swoich kompetencji, mają obawy przed wypowiadaniem swojego zdania, bronieniem swoich racji. Często porównują się do innych, nie mają zaufania do swojego sposobu działania. W przypadku pewności siebie mówimy zarówno o wierze we własne umiejętności, jak i o pewności siebie, śmiałości w relacjach interpersonalnych.
Psycholog pracy i organizacji, trener, doradca. Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego – Wydziału Pedagogiki i Psychologii oraz Szkoły Trenerów. Członek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz International Association of Applied Psychology. Certyfikowany trener Ośrodka Pomocy i Edukacji Psychologicznej INTRA w Warszawie, gdzie ukończyła szkołę treningu i warsztatu psychologicznego. Jest licencjonowanym konsultantem Extended DISC, Mental Toughness (MTQPlus), People Keys, FSA.
